Van A tot Zwaantje - een eigenzinnig ABC over Hoboken - 2

B
Baginier (Daniël): drossaard van Hoboken (1590-1637), die in het huis Den Hert, op de hoek van de Kapelstraat in 't Dorp woonde en die het miraculeuze verhaal van de Zwarte God overleverde en de ouderdom van het beeld liet bepalen door mensen van enige leeftijd een getuigenis te laten afleggen. Geen makkelijke zaak om 400 jaar na de feiten nog betrouwbare getuigen te vinden.

Bareel: Er zijn drie spoorwegovergangen met slagbomen in Hoboken, maar er is maar één bareel, en dat is die van de Kapelstraat. Aan de overkant ligt Moretusburg, een dorp naast 'tDorp.


Baurscheit (Jan Pieter van)(1699 - 1768): architect van Sorghvliedt, het huidige districtshuis van Hoboken. Een eenvoudig speelhuis werd naar de stijl en smaak van de tijd vervangen door een rococokasteeltje in opdracht van de toenmalige eigenaar Arnold du Bois. Van Baurscheit betrok op dat ogenblik het goed Emmaüs, gelegen aan de Herbeek en de Winterbeek die de grens met Hemiksem vormden. Om de bouwmaterialen voor Sorgvliedt gemakkelijk te kunnen aanvoeren, liet hij de schepen niet lossen aan de Kille van Hoboken, maar bij zijn eigen woning.
Van Baurscheit ontwierp ook het Osterriethhuis (1749) en het Koninklijk Paleis (1745-1750) aan de Meir.

Bazar Agnes: Speelgoedwinkel die gevestigd was aan de Kapelstraat. Als je het gewenste ding daar niet vond, kon je nog terecht bij Scheel Colet, aan de bareel. Daar verkochten ze alles.

Bedevaart: Heel lang geleden kwamen mensen van heinde en ver naar het beeld van de Zwarte God op bedevaart, om genezing te bekomen. De ex- voto's die in de kerk worden bewaard, zijn er de stille getuigen van. Ook de landvoogden Albrecht en Isabella brachten een bezoek aan het miraculeuze beeld en staken het zelfs in een nieuw kleedje.



Bedevaartvaantje: Bedevaartoorden zorgden ervoor dat pelgrims een bewijs hadden van hun bezoek en een stukje van de heilige plaats konden meenemen naar huis. Aanvankelijk werden metalen plaatjes vervaardigd, maar met de ontwikkeling van de drukkunst werd het bedevaartvaantje ingevoerd. Het was een driehoekig vlaggetje van papier met een voorstelling van de heilige die werd vereerd. Thuis hing men dit boven de haard of aan de staldeur om de gunst van de heilige ook daar te garanderen. Het eerste vaantje van het Heilig Kruis dateert al van de 16de eeuw.
Het afgebeelde exemplaar is van het begin van de 18de eeuw en leest als een stripverhaal.

Beer: (Zie o.m. ook aal) In het centrum van de gemeente staat hij met zijn kruiwagen, die eigenzinnige Hobokense boer uit vroegere tijden. John Lundström maakte er een liedje over. Tony Rombouts vereeuwigde hem in een gedicht en Yvonne Bastiaens gaf hem een standbeeld.
Stank voor dank krijgt hij. De Antwerpenaar kijkt erop neer. Wij zeggen: "Had Hoboken niet gescheten, had Antwerpen geen eten."

Beer (Den): Verdwenen afspanning en estaminet tegenover de Onze Lieve Vrouwkerk op de hoek van de Antwerpsesteenweg en de Polderstraat (huidige Berkenrodelei). Was al in de 17de eeuw bekend als rustplaats voor mens en dier. De herberg werd afgebroken in 1937. De overige vooruitspringende huisjes gingen veel later tegen de vlakte. In één van die huisjes woonden tot 1960 mijn grootouders.


Bell (Den): neen, we bedoelen niet die van 't Zuid, maar die van Hoboken. Gelegen aan de Berkenrodelei. Bell Telephone vestigde zich hier in 1926 en had meteen 1000 werknemers in dienst. Bij de fusie van Hoboken met Antwerpen werkten er nog zo'n 1500 man. De sportterreinen van Den Bell waren bij talrijke Hobokenaren bekend. Het bedrijf is verdwenen. Maar er is heel veel bedrijvigheid. Op de site verschijnt een nieuwe woonwijk.
Belvédère: neo-classicistisch prieel op een kunstmatige verhoging in park Sorghvliedt. De verloedering van dit prachtig prieeltje, is al decennia bezig. Beschermd op papier maar lange tijd ten prooi aan vandalisme en politieke onwil. Al waren er - eerlijk is eerlijk - vanuit Hoboken regelmatig inspanningen om het tij te doen keren. Straks gaat eindelijk de restauratie van start.

GVA 26 juli 2011
Belvédère - 2: Kasteeltje aan de Kloosterstraat tussen de Aartselaarstraat en de Heidestraat.


Dit exotisch ogend optrekje dateert van ca. 1900. Vanaf de jaren '20 van vorige eeuw deed het dienst als kinderheil. Daarna werden de belastingdiensten erin ondergebracht. Het gebouw staat er nog en geeft onderdak aan enkele sociale organisaties. Alle franje en versiering is intussen verdwenen.



Belvédère - 3: Ook het oude veerhuis aan de Schelde kreeg de naam Belvédère. De oude overzetdienst lag in het verlengde van de Kapelstraat.

Berkenrodelei: Genoemd naar het verdwenen kasteel Berkenrode. De naam werd gegeven in 1921. Daarvoor heette ze Polderstraat en nog vroeger Broekstraat.

Beuk: boom. Lat. Fagus sylvatica. De naam "Hoboken" zou afgeleid zijn van "Hobuechen", wat "hoge beuken" betekent. De eerste vermelding van de naam dateert van 1135 en lezen we in een oorkonde van bisschop Lietardus van Cambrai.

Bibliotheek: Verzameling van boeken. Eerlang haast synoniem van heiligdom, waar rust, eruditie en stilte heersten. Vandaag is dat even anders.

Bieke van Antwerpen: Met deze historische roman van Christina Meerbeke (pseudoniem van Chris van Meerbeeck) over Beatrijs Matte blijven we nog even bij de literatuur. Het verhaal speelt zich deels af in Hoboken. Bieke werkt als keukenhulp op het Lindenhof, achter de kerk van Hoboken. Dat hof was in die dagen eigendom van Jan Van de Werve , schout te Antwerpen. Een eeuw later vinden we er Bonaventura Peeters terug.

Birgittijnen: Religieuze orde die Birgitta van Zweden als stichter-patrones heeft. De nonnen en paters verbleven in dubbelkloosters (paters én nonnen samen dus) onder een abdis. In Hoboken werd in 1657 een klooster voor paters alleen gebouwd. Ze waren met een omweg de hete grond van Coudewater bij 's Hertogenbosch ontvlucht en zochten hier vanaf 1652 asiel. De nonnen bleven in Nederland. Zij vonden onderdak in Uden. Onder de Oostenrijkse Keizer Jozef II werd deze contemplatieve orde afgeschaft en het klooster van Hoboken werd afgebroken (1784).

Blijk: om de witte was te bleken in de zon. Aan de Seefhoek achter het Gemeentehuis aan de Lelieplaats. In tDorp dus.

bloemmekee: OOOOOOOH!

Boelieboe: de kinderopvang in de woning van de adjudant bij Fort 8.

Boekerij: Eerst was er de 'Volksboekerij'. In 1884 telt die 132 boeken. Daar leerde Hoboken lezen. De Hoofdboekerij van de gemeente was gelegen aan de Kapelstraat. Er waren daarnaast nog kleinere wijkboekerijen. Het aanbod was behoorlijk. Er stonden ook heel wat "verboden boeken" in de rekken.

Naast de officiële boekerij waren er ook parochiale exemplaren, jawel. Een parochie had niet enkel parochianen in die dagen, maar ook lezers die de eigen boekerijen bezochten. Je vond daar alleen "goede" boeken, die NIET op de Index stonden.


Boer: vaak gebruikte benaming om een inwoner van onze gemeente aan te duiden.

Boke: boterham. Volgens de overlevering een van de verklaringen van de naam Hoboken. Een kind liet zijn boterham vallen en riep "O boke!"

Bonaventura Peeters (1614-1652): een van de belangrijkste marineschilders van de lage landen in de 17de eeuw, maar toch weinig bekend. Samen met zijn jongere broer Jan en zijn zus Catherina woonde en werkte hij in Hoboken, in het Lindenhof achter de kerk aan de huidige d'Urselstraat. Hij overleed hier op 38-jarige leeftijd en werd in de kerk begraven. De grafzerk is nog steeds aanwezig. Enige jaren na zijn dood werd door zijn broer en zus een epitaaf opgericht in de noorderdwarsbeuk. Jan schilderde de "Schipbreuk" die in het gedachtenismonument vervat zit. Het portret is van Joannes Meyssens. Werk van Bonaventura is niet enkel te vinden in het Antwerpse KMSK, maar ook in München en in Wenen.


Bordeaux-Parijs: Café van Jos Somers aan de Sint-Bernardsesteenweg 960.

Bredero (Gerbrand Adriaensz.): Wat heeft deze "Ollander" met Hoboken te maken? Heeft hij hier ooit gewoond? Neen! Is hij hier ooit geweest? Neen! Een paar letters geduld nog.

Brialmont (Henri Alexis): architect van het Nationaal Reduit Antwerpen en ontwerper van de Grote omwalling en de vooruit geschoven fortengordel van acht bakstenen forten rond Antwerpen. Fort 8 is daar een onderdeel van. Ook de latere betonnen pantserforten werden naar zijn ontwerpen geconstrueerd.

Broydenborg: De oorsprong van het domein situeert zich in de eerste helft van de 16de eeuw. In 1830 is bankier Jozef Verbist eigenaar van het goed. Onder hem worden oude gebouwen gesloopt en een nieuw kasteel gebouwd in laat-classicistische stijl. In 1871 liet Adrien-Eugène van der Beken-Pasteel, provinciaal griffier, de hogere noordvleugel bijbouwen in neo-Vlaamse renaissance stijl. De gemeentelijke nijverheidsschool was er een tijdlang gevestigd. Nadien werd het o.a. gebruikt als gezondheidscentrum. Een aantal verenigingen is er gevestigd. De zeer karakteristieke uitgewerkte geveltop van de noordvleugel is reeds lang verdwenen. Van het lagere gedeelte werden de schouwen weggehaald.


Bruegel (Pieter): was verzot op kermissen en tekende in 1559 zijn versie van de kermis van Hoboken. Wij kennen vooral het spiegelbeeld van deze tekening omdat ze ooit op een etsplaat werd gegraveerd voor vermenigvuldiging. Onderstaande tekening is het origineel. Over de Bruegelkermis verscheen eerder een artikel op deze blog. Klik op deze link.


Bruggeman: Omer Bruggeman (links) hield café "In de Wachtzaal"open aan de Dorpsplaats nr. 8. Hij was tevens een niet onverdienstelijk wielrenner en was technisch onderlegd. Zijn zoon Georges was al op zeer jonge leeftijd actief als waaghals op een motorfietsje. Jong geleerd is oud gedaan, want Georges zou stuntman worden. De familie trok na de Eerste Wereldoorlog naar Amerika. Zie ook Tarzan.

























Burgerwacht: de 'Garde Civique' was een wettelijk ingesteld gewapend korps van mannen tussen de 20 en de 42 jaar, die geen legerdienst hadden gedaan. In 1906 bestond het korps van Hoboken uit 49 manschappen. In 1910 telde het 70 man. Tijdens de grote werkstaking van 1913 wordt de burgerwacht voor de eerste keer ingezet. Dat memorabel feit wordt uitvoerig in beeld gebracht.Het zijn zowat de enige foto's die we hebben, want in 1914, in de eerste oorlogsdagen, wordt het korps ontbonden.




Reacties

Populaire posts